Δώδεκα χιλιόμετρα δυτικά από την Αλεξανδρούπολη βρίσκεται η κοινότητα της Μάκρης με το γραφικό λιμανάκι του Πλατάνου. Πάνω από την παραλία ένας φυσικός όγκος με μία τούμπα (γήλοφο) στην κορυφή του. Μέσα στο βράχο ανοίγεται μία σπηλιά, γνωστή στους ντόπιους ως Σπηλιά του Κύκλωπα, η οποία παρουσιάζει ίχνη χρήσης από τα προϊ στορικά χρόνια έως τα βυζαντινά χρόνια, ενώ περιφερειακά της έχουν λαξευτεί διάφορες κατασκευές, όπως κόγχες και σκαλοπάτια.

Η ανασκαφή, που πραγματοποιείται τα τελευταία χρόνια στην τούμπα, έφερε στο φως ένα σπουδαίο νεολιθικό οικισμό (4500-3000 π.Χ.), που θεωρείται από τους σημαντικότερους των Βαλκανίων. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει ένας κεντρικός χώρος του οικισμού που ορίζεται από πήλινη πλατφόρμα, δάπεδο με αποθηκευτικά αγγεία και λάκκο και συνδέεται πιθανώς με την παρουσία πρώιμης εξουσίας που οργανώνει τις οικονομικές δραστηριότητες.

Παλιότερα οι μελετητές τοποθετούσαν εδώ το Σέρρειον ακρωτήριο της Σαμοθρακικής Περαίας. Όμως από τα αποτελέσματα της ανασκαφικής έρευνας αποδεικνύεται ότι πρόκειται για ένα μικρό και πιθανώς ανώνυμο εμπορικό σταθμό. Αργότερα, γύρω στο 10ο μ.Χ. αι., η τούμπα μετατρέπεται σε νεκροταφείο και ο οικισμός μεταφέρεται στην περιοχή της σύγχρονης Μάκρης, γεγονός που δηλώνεται από σημαντικά ερείπια, όπως τμήματα βυζαντινής οχύρωσης, βυζαντινοί ναοί από το 10ο και 12ο αι. μέχρι τη Μεταβυζαντινή εποχή και την Τουρκοκρατία, λουτρά και τέλος μπεκτασικό νεκρικό μνημείο.

Τελευταίος σταθμός προς τα δυτικά για τον επισκέπτη είναι η Αρχαία Μεσημβρία ή Ζώνη. Η ανασκαφή του χώρου έδειξε πως στη θέση αυτή υπήρχε αρχικά ένας οικισμός της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου-η σχετική κεραμεική χρονολογείται στον 8ο και 7ο π.Χ. αι., όπου κατοικούσαν Θράκες από το φύλο των Κικόνων, και στο τέλος του 7ου π.Χ. αι. ήρθαν άποικοι από τη Σαμοθράκη και ίδρυσαν μία πόλη της Περαίας τους.

Η έρευνα μέχρι πρόσφατα την ταύτιζε με τη Μεσημβρία, το δυτικότερο πόλισμα της Σαμοθρακικής Περαίας, όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος. Ο ελληνικός πληθυσμός έζησε αρμονικά και χωρίς προβλήματα με τον θρακικό από τον 7ο π.Χ. αι. μέχρι τον 1ο μ.Χ. αι., που ερημώνεται η περιοχή.

Η πόλη περιβάλλεται από τείχος ενισχυμένο με πύργους. Στο εσωτερικό παρατηρείται ένας δεύτερος τειχισμένος οικισμός με εργαστήρια και καταστήματα που χρονολογούνται από τον 5ο μέχρι το 2ο π.Χ. αι., ιδιωτικές οικίες με αυλές, δίκτυο δρόμων και δυο ιερά οικοδομήματα: το ιερό της Δήμητρας (4ος-3ος π.Χ. αι.) και ο αρχαίος ναός του Απόλλωνα (6ος-5ος π.Χ. αι.). Στο ιερό της Δήμητρας ανακαλύφτηκε "θησαυρός" από ασημένια πλακίδια-αφιερώματα των αρχαίων προσκυνητών, ενώ στο ναό του Απόλλωνα βρέθηκαν τμήματα αρχαu κού κούρου και αττικά, μελαμβαφή και μελανόμορφα αγγεία με χαραγμένο το όνομα του θεού. Έξω από το τείχος εκτείνεται το νεκροταφείο.

Η εύρεση περίπου 2000 νομισμάτων της Ζώνης στις τελευταίες ανασκαφικές περιόδους οδηγεί στην ταύτισή της με τη Ζώνη, το σημαντικότερο κέντρο της Σαμοθρακικής Περαίας που έκοψε δικό του νόμισμα και πλήρωνε τον περισσότερο φόρο απ’ όλες τις πόλεις της Περαίας στην Αθηναu κή Συμμαχία (δύο τάλαντα), όπως προκύπτει από τους φορολογικούς καταλόγους του 5ου π.Χ. αι. Αξιόλογα ευρήματα από τη Μεσημβρία-Ζώνη εκτίθονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κομοτηνής.

Για περισσότερες φωτογραφίες κλικ εδώ