Το Εκκλησιαστικό Μουσείο της Ιεράς Μητροπόλεως Αλεξανδρουπόλεως βρίσκεται στο προαύλιο του Μητροπολιτικού Ναού Αγ. Νικολάου,στην πλατεία Μητροπόλεως.

Ιδρύθηκε το 1976 από τον πρώην μητροπολίτη Αλεξανδρουπόλεως και νυν μητροπολίτη Θεσσαλονίκης κ.κ Άνθιμο. Στεγάστηκε, αρχικά, σε δύο αίθουσες του παλιού Πνευματικού Κέντρου της Ιεράς Μητροπόλεως. Από το 1982 η συλλογή μεταφέρθηκε στο νεοκλασικό κτίριο του 1909, τη Λεονταρίδειο Σχολή (πρώην σχολείο αρρένων-κηρυγμένο διατηρητέο μνημείο) και πλέον τελεί υπό την αιγίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Αλεξανδρουπόλεως.

Τα εγκαίνια του Εκκλησιαστικού Μουσείου ετέλεσε τον Μάιο του 2000 ο ίδιος ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως,κ.κ. Βαρθολομαίος.

Η Συλλογή του Εκκλησιαστικού Μουσείου περιλαμβάνει περισσότερες από τέσσερις εκατοντάδες πολύτιμα κειμήλια εκκλησιαστικής τέχνης: Ιερατικά άμφια, λειτουργικά σκεύη, ξυλόγλυπτα έπιπλα, παλαίτυπα. Τα λατρευτικά αυτά αντικείμενα προέρχονται, ως επί τον πλείστον, από την ευαίσθητη γεωγραφική περιοχή γύρω από τις δύο όχθες του Έβρου ποταμού και χρονολογούνται από τον 16ο αι. έως τον 20ο αι.

Τα προσφυγικά κειμήλια, που μετέφεραν ευλαβικά οι κάτοικοι της Αίνου κατά την ανταλλαγή πληθυσμών το 1922, κατέχουν ξεχωριστή θέση στο Μουσείο, λόγω της ιστορικής τους σημασίας.

Ξεχωριστό ιστορικό και θεολογικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν, συγχρόνως, οι φορητές εικόνες από τον 18ο αι., τον 17ο αι. και τα τ.16ου αι. Απαρτίζουν πλούσιο σύνολο έργων της ορθόδοξης αγιογραφίας, διασώζουν πολύτιμα στοιχεία και διακρίνονται για την καλλιτεχνική τους ποιότητα.

Η Συλλογή του Μουσείου χωρίζεται σε οκτώ ενότητες, όσες και οι αίθουσές του.

Στο ισόγειο ο επισκέπτης βρίσκει τις τρεις πρώτες, ενώ τις υπόλοιπες πέντε ενότητες τις συναντά στον πρώτο όροφο. Στην πρώτη αίθουσα, πιο συγκεκριμένα, με τίτλο "EΚΚΛΗΣΙΑ-ΠΑΙΔΕΙΑ-ΚΟΙΝΩΝΙΑ", παρουσιάζεται η σχέση της Εκκλησίας με την Παιδεία και την Κοινωνία στην ευρύτερη περιοχή της Θράκης.

Η δεύτερη αίθουσα,με τίτλο "ΞΥΛΟΓΛΥΠΤΟΣ ΔΙΑΚΟΣΜΟΣ-ΙΕΡΑ ΣΚΕΥΗ", εντυπωσιάζει με την ξυλογλυπτική και τα ιερά σκεύη της, ενώ η τρίτη αίθουσα "ΤΑ ΙΕΡΑΤΙΚΑ ΆΜΦΙΑ", αποτελεί χώρο έκθεσης λαμπερών εκκλησιαστικών αμφίων, καλυμμάτων της Αγίας Τράπεζας και των ιερών σκευών, καθώς και διακοσμητικών πέπλων στολισμού των ναών.

Σε περίοπτη θέση εκτίθενται τα χρυσοκέντητα άμφια γνωστών ιεραρχών με εθνική δράση στην περιοχή της Αίνου, όπως αυτά του πρώην Μητροπολίτου Αίνου, Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ανθίμου Τσάτσου. Στον πρώτο όροφο συνεχίζεται η επίσκεψη των πέντε υπόλοιπων αιθουσών-ενοτήτων.

Στην τέταρτη αίθουσα, "Η ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ", συντηρημένες "φθαρμένες" εικόνες και σύγχρονα αγιογραφικά δείγματα περιγράφουν τα στάδια αγιογράφησης των εικόνων. Η πέμπτη αίθουσα ονομάζεται "ΑΝΑΤΟΛΗ-ΔΥΣΗ,ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΣΤΟΝ ΥΠΕΡΒΑΤΟ ΚΟΣΜΟ". Σε αυτήν, παριστάνονται οι βασικές διαφορές μεταξύ ορθόδοξης και δυτικής αγιογραφίας, καθώς και η δημιουργική αφομοίωση στοιχείων από τη δεύτερη στην πρώτη. Προχωρώντας στην έκτη αίθουσα, με τίτλο "ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΑ", ο επισκέπτης βρίσκει συγκεντρωμένο τον πλούτο των εικονογραφικών τύπων της ορθόδοξης αγιογραφίας, ενώ στην έβδομη αίθουσα: "Η ΘΡΙΑΜΒΕΥΟΥΣΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ" παρουσιάζεται η θριαμβεύουσα Εκκλησία και η οργάνωση της Ιεραρχίας. Η επίσκεψη ολοκληρώνεται στην όγδοη αίθουσα: "Ο ΝΑΟΣ". Στην τελευταία αυτή ενότητα τής συλλογής γίνεται αφαιρετική ανασύσταση ναού, όπου και συγκεντρώνονται σημαντικά εκθέματα από την Αγία Κυριακή Αίνου Ανατολικής Θράκης και ερμηνεύεται η τάξη και η λειτουργία τους.

Η τεκμηρίωση, η μελέτη καθώς και η παρουσίαση όλης της συλλογής έγινε από τους διακεκριμένους μουσειολόγους κ. Πάνο Τζώνο, καθηγητή της Αρχιτεκτονικής και κα Ματούλα Σκαλτσά, καθηγήτρια της Ιστορίας της Τέχνης και της Μουσειολογίας. Οι ίδιοι,συγκρότησαν ένα πρωτοποριακό εκκλησιαστικό χώρο, εικαστικά προσεγμένο, ώστε ο επισκέπτης να μπορέσει να αντιληφθεί την πολυσημία τού εκκλησιαστικού κόσμου.

Το Εκκλησιαστικό Μουσείο Αλεξανδρουπόλεως διαθέτει μια σειρά από Εκπαιδευτικά Προγράμματα, που συνεχώς ανανεώνει και εμπλουτίζει. Ο τομέας των εκπαιδευτικών προγραμμάτων τού Μουσείου δραστηριοποιείται στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων ήδη από το 2007, με πρωτοβουλία τού πατέρα Αθανασίου.

Τα προγράμματα απευθύνονται σε μαθητές όλων των τάξεων της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Τα θέματα και οι δράσεις των εκπαιδευτικών προγραμμάτων δίνονται με τρόπο ελκυστικό, προκειμένου να κεντρίσουν το ενδιαφέρον των παιδιών και να κινητοποιήσουν τη μάθηση και έξω από τις σχολικές αίθουσες. Τα προγράμματα περιλαμβάνουν,επίσης, εκπαιδευτικό παιχνίδι και προβολές. Έτσι, οι μαθητές μπορούν να εξοικειωθούν πιο άμεσα με το Μουσείο και η επίσκεψη σε αυτό μπορεί να γίνει μια ευχάριστη εμπειρία. Η συμμετοχή στα Εκπαιδευτικά Προγράμματα γίνεται κατόπιν τηλεφωνικής επικοινωνίας και συνεννόησης με την Γραμματεία του Μουσείου. Ο ασφαλής, συγχρόνως, χώρος προσφέρεται για παιχνίδι και ψυχαγωγία κάθε Σάββατο πρωί,με την μορφή εργαστηρίου για παιδιά προσχολικής, κυρίως, ηλικίας.

Το Εκκλησιαστικό Μουσείο, συνεπώς, επιτρέπει σε ανθρώπους όλων των ηλικιών να εξερευνήσουν τις συλλογές και να ευαισθητοποιηθούν σε θέματα της πολιτιστικής κληρονομιάς τού τόπου.

Επιμέλεια κειμένου: Κατερίνα Βλαχάκη

Διεύθυνση: Πλατεία Μητροπόλεως 68100 Αλεξανδρούπολη Τηλέφωνο : 25510 82282 Email : ekmuseum@imalex.gr

Περισσότερες πληροφορίες: Επίσημη ιστοσελίδα Ιεράς Μητρόπολης Αλεξανδρουπόλεως.

VIDEO: