Ε - ΑΤΡΙΚΑ

Η δημιουργία λίθου ή λίθων μέσα στην αποχετευτική μοίρα του ουροποιητικού συστήματος ονομάζεται λιθίαση. Είναι η τρίτη κατά σειρά συχνότητας πάθηση του ουροποιητικού στον άνθρωπο, μετά τις ουρολοιμώξεις και τις παθήσεις του προστάτη.

Οι λίθοι μπορούν να εντοπίζονται στο εσωτερικό του νεφρού (πυελοκαλυκικό σύστημα), στον ουρητήρα (το σωληνάκι που μεταφέρει τα ούρα από το νεφρά στην ουροδόχο κύστη), στην ουροδόχο κύστη ή την ουρήθρα.

Εμείς ρωτήσαμε τον χειρουργό, ουρολόγο-ανδρολόγο κ. Ζαρκάδη Βασίλειο, που δραστηριοποιείται στην Αλεξανδρούπολη, να μας δώσει συμβουλές και να μας υπογραμμίσει όλα όσα θα πρέπει να ξέρουμε για την νεφρολιθίαση και τους κολικούς του νεφρού που ταλαιπωρούν πάρα πολλούς ανθρώπους.

- Υπάρχουν διάφορα είδη λίθων, γιατρέ; 

• Οι λίθοι από ασβέστιο είναι οι πιο συχνοί. Μπορεί να εμφανιστούν σε όλες τις ηλικίες και στα δυο φύλα. Το ασβέστιο ενώνεται με άλλες ουσίες, όπως τα οξαλικά και ο φωσφόρος, και σχηματίζει τελικά την πέτρα.
• Οι λίθοι κυστίνης σχηματίζονται σε άτομα που πάσχουν από κυστινουρία. Αυτή είναι μία κληρονομική νόσος που προσβάλλει και τα δύο φύλα.
• Οι λίθοι από στρουβίτη σχηματίζονται συνήθως σε γυναίκες που πάσχουν από λοίμωξη του ουροποιητικού συστήματος—είναι εναμμώνιο φωσφορικό μαγνήσιο, που παράγεται από την αντίδραση συγκεκριμένων  μικροβίων , όπως ο πρωτέας και το E. coli, που διασπούν την ουρία των ούρων και παράγεται αμμωνία
• Οι λίθοι από ουρικό οξύ είναι πιο συχνοί στους άντρες παρά στις γυναίκες (πολύ σκληρές και «σπάνε» πιο δύσκολα από τις πέτρες οξαλικού ασβεστίου. Επίσης, επειδή είναι ακτινοδιαπερατές μπορεί να μην φαίνονται στις απλές ακτινογραφίες).

- Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου κ. Ζαρκάδη; Είμαστε όλοι δυνητικά ασθενείς;

1. Η κληρονομικότητα: Περίπου ένας στους τέσσερις ασθενείς με λιθίαση αναφέρει ότι υπάρχει και άλλο άτομο στην οικογένειά τους με το ίδιο πρόβλημα.
2. Οι Παθολογικές καταστάσεις, επεμβάσεις: Καταστάσεις όπως η ιδιοπαθής υπερασβεστιουρία, η υπερουριχαιμία, η απόφραξη του ουροποιητικού, διάφορες νεφροπάθειες, παθήσεις θυρεοειδούς και παραθυρεοειδών αδένων
3. Οι Κλιματικές συνθήκες: Άνθρωποι που κατοικούν σε θερμά κλίματα-Αφυδάτωση έχουν αυξημένες πιθανότητες να αναπτύξουν λίθους.
4. Η Διατροφή: Η κατανάλωση αυξημένης ποσότητας ζωικού λευκώματος και ζωικού λίπους προδιαθέτει στη δημιουργία λίθων, καθώς και η αυξημένη κατανάλωση αλατιού και Η ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ.
5. Η Πρόσληψη υγρών: Η κατανάλωση μικρής ποσότητας υγρών, ιδιαίτερα αν είναι λιγότερη από 1,5 λίτρο ημερησίως, αυξάνει την πιθανότητα σχηματισμού λίθων. Ακόμη, η σκληρότητα του νερού της περιοχής σχετίζεται με αυξημένα ποσοστά λίθων.
6. Η Φαρμακευτική αγωγή: Συγκεκριμένα αντιυπερτασικά φάρμακα, η λήψη αντιόξινων φαρμάκων, , συμπληρωμάτων ασβεστίου καθώς και θεραπείες σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς, όπως οι πάσχοντες από HIV, προδιαθέτουν στη δημιουργία λίθων.

- Ποια είναι τα συμπτώματα που έχει κάποιος με νεφρολιθίαση, γιατρέ και ποιες είναι οι βασικές διαγνωστικές εξετάσεις; 

Τα συμπτώματα εμφανίζονται, όταν κάποιος λίθος βρεθεί μέσα στον ουρητήρα με αποτέλεσμα να εμποδίζει τη ροή των ούρων από τα νεφρά και να προκαλεί διάταση, δηλαδή αύξηση της ενδονεφρικής πίεσης. Το συνηθέστερο σύμπτωμα είναι ο κολικός του νεφρού.

Είναι πολύ ισχυρός πόνος με αντανάκλαση προς το πλάγιο της κοιλιάς και τα γεννητικά όργανα, συνοδεύεται από τάση εμέτου και δε μαλακώνει όποια θέση και αν πάρει ο ασθενής. Κατά την πλήξη της νεφρικής χώρας ο ασθενής εμφανίζει ευαισθησία (σημείο Giordano).Συνήθως, υπάρχει αιματουρία που είναι μικροσκοπική και ανακαλύπτεται στη γενική ούρων και σπάνια μακροσκοπική, που φαίνεται κατά την ούρηση. Μερικές φορές, που συνυπάρχει ουρολοίμωξη.

Βασικές διαγνωστικές εξετάσεις: Απλή ακτινογραφία νεφρών, ουρητήρων και κύστης (ΝΟΚ), Υπερηχογράφημα του ουροποιητικού, Ενδοφλέβια ουρογραφία ή πυελογραφία, Αξονική τομογραφία χωρίς σκιαγραφικό μέσο ή αξονική πυελογραφία.

- Πως αντιμετωπίζεται η λιθίαση, γιατρέ;

Η αντιμετώπιση της λιθίασης έχει δύο στάδια, 1. την ανακούφιση των συμπτωμάτων, του έντονου πόνου και της δυσουρίας και 2. την οριστική θεραπεία με την αφαίρεση του λίθου. Σημαντικό στοιχείο είναι ο έλεγχος του βαθμού απόφραξης-διάτασης των νεφρών (με υπέρηχο από Ουρολόγο) και η έγκαιρη απελευθέρωση της ροής ούρων για την προφύλαξη των νεφρών από μόνιμες βλάβες!!!

1. Έτσι, στη φάση του δυνατού πόνου, του κολικού του νεφρού ενέσιμα αναλγητικά ,μυοχαλαρωτικά, αντιφλεγμονώδη φάρμακα, α1- blockers και ενδεχομένως αντιβίωση  ανακουφίζουν τον ασθενή από τον πόνο.Εάν ο πόνος δεν υποχωρει ή υπάρχει απόφραξη του νεφρου με πυρετό και λευκοκυττάρωση θα χρειαστεί κάποια άμεση παρέμβαση για άρση της απόφραξης του νεφρού. Τότε, ενδοσκοπικά, από την ουρήθρα τοποθετούμε έναν ουρητηρικό καθετήρα (pig-tail) με σκοπό την άρση της απόφραξης και την αποκατάσταση της φυσιολογικής νεφρικής λειτουργίας. Σε περιπτώσεις όπου αυτό δεν είναι εφικτό, το σωληνάκι τοποθετείται μέσω του δέρματος (διαδερμική νεφροστομία). Πολλές φορές και εάν  οι συνθήκες το επιτρέπουν στον ίδιο χρόνο γίνεται και η ενδοσκοπική αφαίρεση του λίθου με ουρητηροσκόπιο.
2. Στις επεμβατικές μεθόδους, περιλαμβάνονται:  Εξωσωματική λιθοτριψία με κύματα κρούσης (ESWL),Ουρητηροσκόπηση και ενδοσκοπική λιθοτριψία με holmiumlaser, Διαδερμική νεφρολιθοτριψία/ ενδοσκοπική, λαπαροσκόπηση και αφαίρεση  μεγάλων λίθων , διορθώνοντας παράλληλα και ανωμαλίες της ανατομίας του ουροποιητικού, λ.χ. διορθώνοντας τη στένωση της πυελοουρητηρικής συμβολής ή ένα στένωμα ουρητήρα.

 - H πρόληψη κ. Ζαρκάδη σε αυτήν την περίπτωση μπορεί να "μας σώσει";

Εννοείται πως μπορεί. 

• Το νερό είναι το πιο ισχυρό όπλο ενάντια στη λιθίαση. Η ελάχιστη ημερήσια ποσότητα νερού που πίνουμε πρέπει να είναι 3 λίτρα, αφού ο αποβαλλόμενος όγκος ούρων δεν πρέπει να είναι κάτω από 2-2,5 λίτρα το 24ωρο.
• Περιορισμός στο αλάτι μειώνει τις πιθανότητες σχηματισμού λίθων από ασβέστιο. Η μείωση λήψης ασβεστίου δεν συνιστάται, αφού προωθεί τον σχηματισμό λίθων και οστεοπόρωσης.
• Γεύματα με πολλές ζωικές πρωτεΐνες, όπως κρέας και αβγά, αυξάνουν τον κίνδυνο σχηματισμού λίθων από ουρικό οξύ και ασβέστιο.
• Τα οξαλικά είναι οργανικά μόρια που περιέχονται σε πολλά λαχανικά, φρούτα και ξηρούς καρπούς,τσάι,σοκολάτα , σπανάκι

Χορήγηση συμπληρωμάτων με κιτρικά (π.χ lithoren)  που διαλύουν σταδιακά λίθους έχουν πολύ καλά αποτελέσματα μακροπρόθεσμα ως θεραπεία και πρόληψη.

Thanks Doc!!!

Ζαρκάδης Βασίλειος  χειρουργός, ουρολόγος - ανδρολόγος